کوه آتشگاه
آتشگاه اصفهان یا کوه آتشگاه از بناهای تاریخی شهر اصفهان و از یادگارهای ایران باستان است . این مجموعه دارای پیشینه تاریخیِ کهنی است و در زمانهای گونه گونی از آن بهره برده‌اند . آتشگاه اصفهان در غرب اصفهان و 8 کیلومتری مرکز شهر در خیابان آتشگاه قرار دارد . این بنا در نزدیکی رودخانه زاینده رود ، بر روی کوهی قرار دارد . از بلندای این تپه ، تا کیلومترها از هر چهار سوی اصلی را می‌توان به خوبی مشاهده کرد . این بنا قدیمی ترین بنای اصفهان با سابقه بیش از 7000 سال قدمت می باشد . این تپه از جنس سنگ‌های رسوبی است . تراز پایینی آن در ارتفاع 1610 متر از سطح دریا (حدود 50 متر بالاتر از تراز مرکز شهر اصفهان) و فراز آن در ارتفاع 1715 متری از سطح دریا واقع شده است . این تپه از نظر زمین‌شناسی در دوره کرتاسه تشکیل شده است .
بافتِ ساختمانیِ این مجموعه از لایه‌های خشتی است . میانِ دو ردیف خشت را هم یک لایه نازکِ نِی (که از رودخانه آورده می‌شده) قرار می‌دادند تا بر استحکامِ آن بیفزایند . پایه‌های بزرگ و خشتیِ بنا تقریبا از میانهٔ تپهٔ آتشگاه آغاز می‌شوند و در بالا به ستونهایی محکم و قابلِ اعتماد تبدیل می‌شدند که در گذشته اتاقهایی نیز بر رویِ آنها قرار داشته است . در برخی جاها نیز بقایایی از راه پله‌هایی منظم و کنده شده در دلِ سنگ بچشم می‌خورد که تا بالا ادامه داشته است اما امروزه از میان رفته‌اند . در بالای تپه بنایی گِرد ساخته شده که می‌توان آنرا نقطه نهاییِ معماریِ این بنا معرفی کرد . بر رویِ تپه ، هیچ بنایی بلندتر از آن ساخته نشده است . این اتاق دارای هشت گوشه است و در هر گوشه یک پنجره هم رو به بیرون دارد . گفته می‌شود موبدانِ زرتشتی ، آتشِ مقدس را در درونِ این اتاق قرار می‌داده‌اند .
این مجموعه دارای اتاقها و ساختمانهایی در چهار جهتِ تپه بوده که تا زیرِ اتاقکِ آتشگاه ادامه می‌یافته‌اند و البته اکنون تنها سازه‌های بخشِ شمالی و بخشی از قسمتِ شرقی سالم مانده‌اند و به نظر می‌رسد مربوط به بازسازیِ این بنا در دوره پهلوی باشند . بر رویِ برخی از خشت‌های بکار رفته در سازه‌های بخشِ شمالی می‌توان عددِ 1352 را دید که در قالبِ خشت‌ها تعبیه شده است . امروزه در نگهداری از این مجموعه توجهی صورت نمی‌گیرد . در بافتِ ساختمان‌های این بنا می‌توان سوراخ‌های زیادی را دید که به دستِ گنج یابان کنده شده است . بازدیدکنندگان نیز خود باید راهِ بالا رفتن را انتخاب کنند و با توجه به ساختار تپه و خشتی بودنِ این سازه ، سرعتِِ تخریب بوسیله بازدیدکنندگان بیشتر می‌شود .