آرامگاه سعدی

آرامگاه شاعر قرن هفتم شيخ مشرف الدين بن مصلح الدين سعدي شيرازي است كه در 4 كيلومتري شمال شرقي شيراز ، در دامنه كوه فهندژ ، در انتهاي خيابان بوستان و در مجاورت باغ دلگشا واقع شده است . اين مكان در ابتدا خانقاه شيخ بوده كه وي اواخر عمر خود را در آنجا مي گذرانيده و سپس در همانجا مدفون گرديده است . براي اولين بار در قرن هفتم توسط خواجه شمس الدين محمد صاحبديواني وزير معروف آباقاخان ، مقبره اي برفراز قبر سعدي ساخته شد .
در سال 998 به حكم يعقوب ذوالقدر ، حكمران فارس ، خانقاه شيخ ويران گرديد و اثري از آن باقی نماند . تا اين كه در سال 1187 ه.ق. به دستور كريمخان زند ، عمارتي ملوكانه از گچ و آجر بر فراز مزار شيخ بنا شد كه شامل 2 طبقه مي شد . طبقه زيرين داراي راهروي بود كه پلكان طبقه دوم از آنجا شروع مي شد . در دو طرف راهرو دو اطاق كرسي دار ساخته شده بود . در اطاقي كه سمت شرق راهرو بود ، قبر سعدي قرار داشت و معجري چوبين آن را احاطه كره بود .
قسمت غربي راهرو نيز به موازات قسمت شرقي ، شامل دو اطاق مي شد ، كه بعدها شوريده (فصيح الملك) شاعر نابيناي شيرازي در اطاق غربي اين قسمت مدفون شد . طبقه بالاي ساختمان نيز همانند طبقه زيرين بود ، با اين تفاوت كه بر روي اطاق شرقي كه قبر سعدي در آنجا بود ، به احترام شيخ اطاقي ساخته نشده بود و سقف آن به اندازه دو طبقه ارتفاع داشت .
اين بنا در دوره قاجاريه (سال 1301 ه.ش) توسط فتحعلي خان صاحبديوان مرمت شد و چند سال بعد نيز حبيب الله خان قوام الملك دستور تعمير و ترميم قسمتي از بنا را صادر كرد ، و توليت آن به آخوند ملا زين العابدين شيرازي سپرده شد . بنايي كه در زمان كريخان ساخته شده بود تا سال 1327 ه.ش. برپا بود .
در سال 1329 ه.ش به كوشش علي اصغر حكمت و توسط انجمن آثار ملي ايران ، بقعه كنوني به جاي ساختمان قديمي ساخته شد و مراسم افتتاح رسمي آن در ارديبهشت ماه 1331 برگزار گرديد . ورودي مجموعه در راستاي ورودي آرامگاه است كه معمار آن آندره گدار فرانسوي است . ساختمان به سبك ايراني است با 8 ستون از سنگ هاي قهوه اي رنگ كه در جلوي مقبره قرار دارند .
و اصل بنا با سنگ سفيد و كاشي كاري مزين است . بناي آرامگاه از بيرون به شكل مكعبي است اما در داخل هشت ضلعي مي باشد با ديوارهايي از جنس مرمر و گنبدي لاجوردي . بنا در سمت چپ به رواقي متصل مي شود كه در آن هفت طاق وجود دارد كه با كف سازي سياه رنگ به آرامگاه شوريده شيرازي پيوند مي خورد . اين آرامگاه در يك اتاق قرار دارد و كتيبه اي بر سر در آن است كه شاعر را معرفي مي كند و شعري از خود شاعر بر كاشي هاي سرمه اي بر روي ديوار نوشته شده است .