موزه میراث روستایی گیلان
موزه میراث روستایی گیلان موزه‌ای در استان گیلان در شمال ایران است . این موزه در زمینی به مساحت حدود 260 هکتار در پارک جنگلی سراوان ، واقع در کیلومتر 18 جاده رشت – تهران ساخته شده است . فاز مطالعات مقدماتی این موزه از اوایل سال 1381 خورشیدی آغاز گردید . در اردیبهشت 1384 اولین کارگاه این طرح (حوزه فرهنگی و معماری جلگه شرق سپیدرود) راه‌اندازی شد که مجری این طرح آقای دکتر طالقانی و اولین سرپرست کارگاه و سازنده اولین ساختمانها و محوطه موزه خانم مهندس پویا میریوسفی بوده اند .
قرار است بناهای 9 روستای اصیل استان که نمادهای معماری اصیل گیلان در آن‌ها نمایان است واچینی شود و سپس در محل این موزه دوباره‌چینی گردد . از این تعداد روستا ، یک روستا در جلگه شرقی گیلان یعنی لاهیجان و رودبنه و روستای دوم مربوط به جلگه مرکزی رشت و حومه است . روستای سوم مربوط به فومنات است . دیرینگی بناهای موجود در سایت موزه از ۶۵ تا 180 سال است . در این موزه نوع زندگی ، کار ، مسکن و صنایع دستی بومی گیلان به نمایش درمی‌آید .
موزه میراث روستایی گیلان در زمینی به مساحت حدود 263 هکتار ، در پارک جنگلی سراوان ، واقع در کیلومتر 18 جادۀ رشت - تهران در دست اجراست . فکر تأسیس موزه ، پس از زمین لرزه خرداد 1369 گیلان که روند تخریب بناهای سنتی را شدت بخشید ، شکل گرفت . اما فاز مطالعات مقدماتی آن ، از اوایل سال 1381آغاز شد . ابتدا ، مطالعات گسترده جهت مکان‌یابی مناسب برای اجرای پروژه انجام شد . پس از بررسی‌های فراوان ، پارک جنگلی سراوان ، به علت دارا بودن توپوگرافی مناسب و مشابه گیلان ، دسترسی آسان و وجود تأسیسات زیربنایی مناسب به عنوان محل اجرای پروژه انتخاب شد .
در همان زمان ، آموزش نیروهای مورد نیاز انجام گرفت . بخش معماری این موزه ، مجموعه‌ای است که قدمت بناهای آن به طور متوسط به 150 سال می‌رسد . هدف موزه میراث روستایی گیلان ، تنها انتقال بناهای روستایی نیست ، بلکه حفظ فرهنگ بومی ، فن ساخت و دانش نانوشته‌ای است که در روستاهای گیلان وجود داشته است . در این مجموعه ، علاوه بر معماری روستایی مناطق مختلف استان ، سایر عناصر فرهنگی مربوط به ابزارهای زندگی و کار ، خوراک ، پوشاک و ... هم به نمایش درخواهد آمد .
در طراحی سایت ، محل‌های جداگانه برای رستوران‌ها ، چای‌خانه‌ها ، بازارها ، مساجد ، مزارع و باغ‌های چای ، شالیزار ، کارگاه‌های آموزش و تولید صنایع دستی ، نظیر گمج‌سازی و سفالگری ، مرواربافی ، رشتی‌دوزی و ... ، محوطه بازی‌ها و نمایش‌های سنتی برای برگزاری کشتی گیله‌مردی ، ورزاجنگ ، لافندبازی و ... ، مراکز تحقیقات کشاورزی و دامپروری ، پژوهشگاه معماری و مردم‌شناسی ، پارک کودک ، باغ‌های پرورش گیاهان دارویی و درختان بومی ، اردوگاه تفریحی ، معماری چوب ملل و دو مجموعه‌ی مهمان‌پذیر با الهام از معماری روستایی به ظرفیت 150 واحد 3 تا ۵ نفره ، در نظر گرفته شده است .
اساس کار جهت انتقال بناها به این ترتیب است که ابتدا ، گروهی از کارشناسان جهت شناسایی بناها به روستاها اعزام می‌شوند ، تا همه گونه‌های معماری حوزه‌های یاد شده در موزه ، دوباره‌چینی شوند . بناهای دارای ارزش برای انتقال به موزه شناسایی و مطالعه می‌شوند . این مطالعات شامل مردم‌شناسی و معماری است . پس از تکمیل مطالعات ، بنا برداشت معماری و پلاک‌گذاری می‌شود تا دوباره‌سازی آن میسر شود . پس از واچینی و انتقال مصالح به موزه ، به نام اهدا کننده یا فروشنده بنا در محل طراحی شده دوباره‌چینی می‌شود . مساحت مجموعه موزه‌ای ، بالغ بر ۴۵ هکتار است ، که در هسته مرکزی سایت ، قرار گرفته است .